Danazol w leczeniu endometriozy

Wpisany przez basia Poniedziałek, 16 Luty 2009 07:06

Ros Wood
Tłum. Basia Kossakowska

Danazol zaczął być stosowany w leczeniu endometriozy od lat 70-tych [1]. Był najczęściej stosowany w latach 80-tych, jego użycie znacząco spadło po wprowadzeniu antagonisty GnRH na przełomie lat 80-tych i 90-tych.

Danazol to syntetyczny androgen [1]. Androgeny są hormonami produkowanymi przez męskie jądra. Androgeny odpowiadają za funkcjonowanie męskiego układu rozrodczego i rozwój męskich cech, takich jak zarost czy niski głos. Jajniki również produkują niewielkie ilości androgenów.

Danazol jest skuteczny w leczeniu endometriozy i jego skuteczność jest taka sama jak innych leków hormonalnych stosowanych w leczeniu endometriozy. Jednak wywołuje również wiele (maskulinizujących) skutków ubocznych androgenów, w tym wzrost wagi, zwiększenie owłosienia i trądzik. Jego nieprzyjemne skutki uboczne i tendencja do zwiększania poziom tłuszczów we krwi (cholesterolu) powodują, że danazol nie jest lekiem pierwszego wyboru.

JAK DZIAŁA

Jak większość innych leków hormonalnych, danazol nie leczy endometriozy na stałe. Raczej zmniejsza wzrost i rozwój czasowo, choroba w związku z tym może nawrócić po leczeniu.

Danazol wywołuje wiele skutków ubocznych. Część efektów łączy ze sobą produkcję wysokiego poziomu androgenów z niskim poziomem estrogenów w ciele. Taka kombinacja hormonalna zatrzymuje miesiączkę i zmniejsza rozwój ognisk endometrialnych powodując ich degeneracje [1, 2].

U większości kobiet następuje zatrzymanie owulacji w drugim miesiącu leczenia, jednak to zależy do podanej dawki. Objawy endometriozy na ogół zmniejszają się pod koniec drugiego miesiąca stosowania.

U większości kobiet owulacja i miesiączka powraca po 4-6 tygodniach od odstawienia danazolu [2].

DAWKOWANIE
Zazwyczaj czas leczenia wynosi 3-6 miesięcy, może być jednak przedłużony do 9 miesięcy w pewnych okolicznościach.
Rekomendowana dawka waha się. Ginekologowie z Północnej Ameryki rekomendują dawki 800 mg dziennie, natomiast europejscy i australijscy raczej 600 mg dziennie.

Część ginekologów uważa, że lepiej podawać najmniejszą dawkę, która zatrzyma miesiączkę. W tym przypadku zaczyna się od podawania 400 mg dziennie i jeśli to potrzebne zwiększa się dawkę aż do momentu gdy miesiączka zatrzyma się [3]. Ewentualnie, mogą sugerowa dawkę 600 mg dziennie i redukcję do 400 mg lub nawet do 200 mg [2].

Podawanie danazolu zaczyna się w pierwszym dniu miesiączki tak aby zminimalizować ryzyko wzięcia leku w ciąży. Jeśli jest szansa, że jesteś w ciąży powinnaś zrobić test ciążowy przed rozpoczęciem leczenia [4].

Mimo, że to mało prawdopodobne, że zajdziesz w ciąże podczas brania danazolu, trzeba jednak zabezpieczać się przed ciążą. Rekomendowane jest stosowanie prezerwatywy lub/i krążka dopochwowego.

Przeciwskazaniem do stosowania danazolu są:
• Choroby wątroby
• Wysokie ciśnienie krwi
• Choroby serca
• Osłabiona praca nerek

Nazwa substancji	Nazwa handlowa	Postać	Dawkowanie
Danazol	Cyclomen	Kapsułki	400-800 mg dziennie
	Danocrine	Kapsułki
	Danazol	Tabletki
	Danol	Kapsułki
	Danoval	Kapsułki

(nie wszystkie preparaty są dostępne w Polsce – przyp. tłum.)

SKUTKI UBOCZNE

Danazol może powodować wiele skutków ubocznych, lecz jednak są znaczące różnice w sposobie, jak kobiety reagują na ten lek. Niemniej jednak, większość kobiet doświadczy wielu działań niepożądanych, [2] a wiele z nich zaprzestanie przyjmowania danazolu właśnie z powodu skutków ubocznych.

Liczba i nasilenie działań niepożądanych czasami jest uzależniona od wielkości dawki. Zmniejszenie dawki do minimum, które zatrzymuje miesiączkę, zmniejsza też nasilenie skutków ubocznych.

Wiele skutków ubocznych wynika z faktu że danazol jest androgenem. Skutki uboczne androgenów to: przybranie na wadze, tłusta skóra i włosy, wzdęcia, zatrzymanie płynów, zmiana w wysokości głosu, zwiększenie owłosienia na ciele, zmniejszone piersi, zmniejszone libido i zwiększenie łechtaczki (rzadko) [2, 4, 5].

Przybranie na wadze to częsty objaw niepożądany. Większość kobiet przybywa 1-5 kg, ale czasami i więcej [2]. Po zakończeniu leczenia większość kobiet wraca w 1-2 miesiące do wagi z przed leczenia.

Część kobiet doznaje zmiany barwy głosu. Zmiana może dotyczyć pogrubienia głosu lub głos może się stać bardziej zachrypnięty lub może chwilami zanikać.

Część skutków ubocznych wynika z niskiego poziomu estrogenów. Są to uderzenia gorąca, nocne poty i suchość pochwy [4, 5].

Danazol może również powodować inne skutki uboczne. Są to nieregularne krwawienia lub plamienia, wysypka, mdłości, bóle głowy, skurcze mięśni, mrowienie w kończynach, chwiejność emocjonalna, zmęczenie, wyższy poziom tłuszczów (cholesterolu) we krwi i słabsza tolerancja glukozy [2, 4, 5].

Większość skutków ubocznych ustępuje po zakończeniu leczenia. Jednakże niektóre z androgennych objawów jak zmiana barwy głosu, owłosienie (zwłaszcza gdy jest obfite) i zwiększenie łechtaczki to są nieodrwacalne [4, 5]. Jeśli zaobserwujesz u siebie którekolwiek z tych skutków ubocznych, natychmiast poinformuj o tym swojego ginekologa

Dłuższe stosowanie danazolu wiąże się ze zwiększeniem ryzyka wystąpienia nowotworów wątroby i teoretycznie chorób serca [2]. Jeśli Twoje leczenie trwa dłużej niż 6 miesięcy, stan Twojej wątroby powinien być monitorowany [2].

SKUTECZNOŚĆ W LECZENIU BÓLU

Badania kliniczne dowodzą, że danazol jest tak samo skuteczny jak inne leki hormonalne stosowane w zmniejszeniu bólu w endometriozie [5, 6]. Zmniejsza dolegliwości bólowe u 90% kobiet. Jednak, nie zawsze usuwa ból całkowicie [6].

Objawy wracają po zakończeniu leczenia [5]. Nawrót może wystąpić po miesiącach lub latach po leczeniu. Jedno niepublikowane badanie wskazuje, że 60% kobiet doznaje nawrotu objawów po 5 latach od leczenia [8].

Stosowanie przed zabiegiem chirurgicznym
Brakuje dowodów, które by wsparły stosowanie leczenia hormonalnego jako przygotowanie do zabiegu chirurgicznego [5].

Stosowanie po zabiegu chirurgicznym
Brakuje dowodów wspierających stosowanie leczenie hormonalego po operacji w celu zmniejszenia wzrostu i rozwoju pozostałych lub nowych ognisk endometriozy [5].

Nawracająca endometrioza
Jeśli danazol był skuteczny i dobrze tolerowany wcześniej, kuracja danazolem może być powtórzona w przypadku nawrotu endometriozy.

SKUTECZNOŚĆ W LECZENIU NIEPŁODNOŚCI

Danazol – jak inne leki hormonalne stosowane w leczeniu endometriozy – nie zwiększa szansy na zajście w ciążę, więc nie powinien być stosowany jako lek na niepłodność [9].

WIZYTY KONTROLNE

Po 6-8 tygodniach od rozpoczęcia przyjmowania danazolu powinnaś zgłosić się na wizytę kontrolną w celu omówienia postępu w leczeniu. Jednak nie wahaj się kontaktować się z Twoim ginekologiem, jeśli jakiekolwiek problemy pojawią się pomiędzy wyznaczonymi wizytami.

CIĄŻĄ I KARMIENIE PIERSIĄ

Danazol nie może być stosowany w trakcie ciąży ze względu na działania maskulinizacyjne (wywoływanie męskich cech) na płód żeński [4]. Jeśli podejrzewasz, że jesteś w ciąży podczas przyjmowania danazolu, powinnaś natychmiast odstawić lek i skontaktować sięz ginekologiem.

Nie wiadomo czy danazol przechodzi do mleka matki i czy jest szkodliwy dla niemowlęcia. W związku z tym nie wolno przyjmować danazolu, gdy karmisz piersią.

INTERAKCJE

Nie znane są interakcje danazolu z pokarmami lub alkoholem. Jednak wiadomo, że danazol wchodzi w interakcje z pewnymi lekami, upewnij się, że Twój ginekolog wie jakie inne leki przyjmujesz [4].

BIBLIOGRAFIA

1. Selak V, Farquhar C, Prentice A, Singla A. Danazol for pelvic pain associated with endometriosis. The Cochrane Database of Systematic Reviews 2001, Issue 4. Art. No.: CD000068. DOI: 10.1002/14651858.CD000068.

2. Kennedy S. The patient’s essential guide to endometriosis. United Kingdom: Alden, 2003.

3. Wingfield M, Healy DL. Endometriosis: Medical therapy. Baillieres Clin Obstet Gynaecol 1993;7:813–38.

4. Australian Medicines Handbook Pty Ltd. Australian Medicines Handbook 2004. Australia, Australian Medicines Handbook Pty Ltd, 2004.

5. Kennedy S, Bergqvist A, Chapron C, D'Hooghe T, Dunselman G, Greb R, Hummelshoj L, Prentice A, Saridogan E. ESHRE guideline for the diagnosis and management of endometriosis. Human Reprod 2005;20(10):2698-2704.

6. Royal College of Obstetricians and Gynaecologists. Clinical green-top guidelines: the investigation and management of endometriosis. RCOG, 2000.

7. Biberoglu KO, Behrman SJ. Dosage aspects of danazol therapy in endometriosis: short-term and long-term effectiveness. Am J Obstet Gynecol 1981;139(6):645-54.

8. Shaw, R. Moderator’s lecture: Medical therapy. 9th World Endometriosis Congress, Maastricht, 2005.

9. Hughes E, Fedorkow D, Collins J, Vandekerckhove P. Ovulation suppression for endometriosis. The Cochrane Database of Systematic Reviews 2003, Issue 3. Art. No.: CD000155.

10. Alphapharm Pty Limited. Azol Consumer Medicines Information. Australia, Alphapharm Pty Limited, 2005.

PODZIĘKOWANIA
Dziękuję za zrecenzowanie artykułu przed publikacją:
Stephen Kennedy, Clinical Reader/Honorary Consultant and Head of Department, Oxford University, Wielka Brytania
Mette Haase Moen, Associate Professor and Senior Consultant, Tronheim University Hospital, Norwegia

Dziękujemy Lone Hummelshoj redaktorce naczelnej endometriosis.org za zgodę na tłumaczenie powyższego artykułu.

Źródło: http://endometriosis.org/danazol.html